«İsraf etmeyin çünkü Allah müsrifleri sevmez»...

Mekke ’de nazil olmuştur. Çünkü M e k k e - i Mükerreme’de nazil olan bölümün akışı bu âyet olmadan sağlanamaz. Şayet bir önceki ve bir sonraki kısımlardan ayrılarak âyeti kerîme sonradan M ı d i n e ’de nazil olmuş olsaydı bir irtibat söz konusu olamazdı. Ve âyetin başı ile sonu arasında bir bölüklük göze çarpardı. Burada toplandığı gün de ekinlerin hakkını verme emri kesin olarak zekâta münhasır kabul edilemez. Bu arada âyeti kerîmede esas maksadın belirli bir hududu olmayan sadaka olduğuna dair rivayetler de vardır. Belirli nisabına göre verilmesi gereken zekât, çok sonraları hicretin ikinci senesinde emrolunmuştur. Hak Taâlâ’nm:

«İsraf etmeyin çünkü Allah müsrifleri sevmez»...

Âyeti kerîmesine gelince bu, ihsanla alâkalı olabileceği gibi yemekle de alâkalı olabilir. Bazı rivayetlere göre onlar yaptıkları ihsandan son derece ileri giderek israfa kadar vardılar. Bunun üzerine Hak Taâlâ «israf etmeyin, Allah müsrifleri sevmez» buyurdu.  hayvanlar bahis mevzuu edilince de âyeti kerîme şöyle diyor:

«Allah'ın size verdiği rızıktan yeyin. Şeytana ayak uydurmayın. O size apaçık bir düşmandır»...

Bunu sırf kendilerine bu rızıkları verenin ve onları yaratanın Allah olduğunu, şeytanınsa hiçbir şeyi yaratmamış olduğunu hatırlatmak içindir. Şu halde onlara ne oluyor ki Allah’ın ihsan ettiği rızıklar konusunda şeytanın izine uyuyorlar. Ayrıca şeytanın kendileri için apaçık bir düşman olduğunu hatırlatmak gayesine mebnidir. Öyleyse nasıl oluyor da anlar o apaçık düşmanın izine tabi oluyorlar?

Daha sonra âyeti kerîme ince bir konuya temas ediyor. Cahiliyet hurafelerinin gizlendiği noktalara hakikat projektörlerini yöneltiyor ve teker teker açıklığa kavuşturuyor. Hiçbir sebebe istinad etmesi mümkün olmayan ve müdafaa imkânı bulunmayan hurafelerden söz ediyor. Haddi zatında bu hurafelere tabi olanlar dahi aydınlatıldıkları vakit düştükleri durumun hacaletini kabul ediyorlar. Bu arada söz konusu edilen hususların hiçbir bilgiye, hidayete ve aydınlık kitaba dayanmadığı da açığa çıkıyor:

143 — Sekiz eş: Koyunda iki vc keçiden iki... De ki: «Allah iki erkeği ini yoksa iki dişiyi mi veya o iki dişinin rahimlerinde bulunan

Sûre : 6 En’am Sûresi

f1zilAl-1l KUR’AN

47!l

yavruları mı haram kılmıştır? Doğru sözlü iseniz ilme duyaıu»ı«*h İn» na cevap verin.»

144 — Deveden iki, sığırdan iki yaratmıştır. De ki: «İki erkeği ıııi yoksa iki dişiyi mi veya o iki dişinin rahimlerinde bulunan yavi'Uİm‘1 mı haram kılmıştır? Yoksa Allah size bunları buyururken oi.nl » m» idiniz?» İnsanları ilme dayanmadan saptırmak için yalım ındınup Allah’ın üstüne atanlardan daha zâlim kimdir? Allah zâlim bıpliH luğu doğru yola eriştirmez.

Üzerinde tartışmaların sürüp gittiği bu hayvanlar konusu I!»’ çen âyette de bahis mevzuu edilmiş ve onları Allah’ın İnsanini İçli» yarattığı belirtilmişti. Bunlar sekiz çifttirler. Koyundan I»I» Çİfl. keçiden bir çift. Allah; bunlardan hangisini, hangi insanlar için I"' ram kılmıştır?

«Doğru sözlü iseniz ilme dayanarak bana cevap veıiıı»

Bu konularda zanna göre hüküm, tahminlere göre karnı veıll mez. Bir bilgi esasına istinad etmeden kanun konulmaz, (ierly*» kn lan çiftler ise deveden bir erkek bir dişi, sığırdan bir otluk, hlı dişi. Bunlardan da hangisi haram kılınmıştır? Allah ana ı.dunlndı ki yavruyu mu insanlara haram kılmıştır? Nereden bılıvm sunu/ bunun haram kılındığını?:

«Yoksa Allah size bunları buyururken orada mı İdiniz?“

Siz de orada hazır bulunup Allah’ın bu haramla İlgili emrini müşahede mi etmiştiniz? Yoksa Allah’ın kesin emri olmadan bu şeyin haramlığı nasıl söz konusu edilebilir? Allah'ın emrinde ise zan ve tahminin yeri yoktur.

Böylece Hak Taâlâ, hüküm konusundaki emirler i tek blı Ims nağa irca ediyor. Aslında onlar kendilerinin koydukları bıı linklim lerin Allah’ın hükmü olduğunu sanıyorlardı. İşte bu yüzden o lun kunç tehdit geliyor:

«İnsanları ilme dayanmadan saptırmak için yalan uydurup Al lah’ın üstüne atanlardan daha zalim kimdir? Allah, zalim topluluğu doğru yola eriştirmez.»...

Allah’ın izni olmadan kendi yanından hükümler koyup da son ra bunun Allah’ın hükmü olduğunu söyleyerek iftira eden kimse