Fıtratın doğru yolundan sapmak, Allah’a verilen ahdi bozmak, Allah’ın âyetlerini bilip gördükten sonra geri dönmek gibi.. Allah’ın âyetleri kendilerine verildiği, gözlerine ve kafalarına sunulduğu halde ondan uzaklaşan, yeryüzünün çamurlarına bağlanıp İlâhî âyetlerden sıyrılan heva ve hevese tabi olan ne ilk ahdi tutan, ne de doğru yolu gösteren âyetlere bağlanan, dolayısıyla da şeytanı dost edinip Allah’ın muhafazasından kovulan kimselerde aynen onlar gibidir. Hiçbir zaman rahat yüzü görmezler, huzur nedir bilmezler, sükûnet ve karara ermezler...

Şu kadar var ki Allah’ü Teâlâ kullarına merhametinden dolayı... Kullarının sapıtıldığı takdirde sapıtacak kabiliyette olduklarını, kendi fıtratlarının her zaman için saptırıcı faktörlerle maruz kalacağını bildiğinden ötürü —nitekim Resulullah (S.A.) beşer bünyesindeki zaaf noktalarına dayanan cinlerden ve insanlardan şeytanların yaptıklarını zikretmiştir— evet kullarına merhametinden dolayı onları bu fıtrî ahde göre hesaba çekmemeyi takdir etmiş, kendilerine verdiği akıl ölçüsü İle temyiz kabiliyetine sahip
olmalarına rağmen buna dayanarak peygamberler göndermeden,âyetlerini açıklattırmadan onları hesaba çekmeyi irade buyurmamıştır. Peygamberlerin onların fıtratını her türlü sapıklıklardan, ataletten ve inhiraflardan kurtarmasını, akıllarını arzu ve heveslerin baskısından, zaaf ve şehvetlerin elinden kurtarmalarını irade buyurmuştur. Eğer Hak Teâlâ insanların fıtrî duygularının ve akıllarının yalnız başına insanlara doğru yolu göstereceğini, peygamberlere ve peygamberlik müessesesine ihtiyaç hissetmeyeceklerini, âyetlerin anlatılmasına ve açıklanmasına lüzum olmadan da doğru yolu bulmanın mümkün olacağını bilseydi onları böylece hesaba çeker, muaheze ederdi. Şu kadar var ki Hak Teâlâ ilmi sübhanisiyle kullarına acıyor ve onlar için ana hüccet olarak risalet müessesesini gönderiyor :

«Belki doğru yola dönerler diye âyetleri böylece uzun uzadıya açıklıyoruz.»...

Belki onlar böylece fıtratlarının icap ettirdiği noktaya dönerler,. Allah’a verdikleri ahde sarılırlar ve hakkın kendi bünyelerine tevdi ettiği idrak ve basiret duygularına dönerler diye... Haddi zatında bu gizli noktalara dönmek gönüllerde tevhid gerçeğinin canlanması, kalpleri biricik yaradanına döndürmesi, hakkın yarattığı tevhid akidesine ve gerçek fıtrata dönmek için kâfidir... Sonrada  Allah’ü Teâlâ kullarına acımış ve onlara âyetlerini açıklayan hatırlatıcı ve korkutucu peygamberler göndermiştir...

FITRATTAN UZAKLAŞMA

Fıtratın doğru yolundan sapmak, Allah’a verilen ahdi bozmak, Allah’ın âyetlerini bilip gördükten sonra geri dönmek gibi.. Allah’ın âyetleri kendilerine verildiği, gözlerine ve kafalarına sunulduğu halde ondan uzaklaşan, yeryüzünün çamurlarına bağlanıp İlâhî âyetlerden sıyrılan heva ve hevese tabi olan ne ilk ahdi tutan, ne de doğru yolu gösteren âyetlere bağlanan, dolayısıyla da şeytanı dost edinip Allah’ın muhafazasından kovulan kimselerde aynen onlar gibidir. Hiçbir zaman rahat yüzü görmezler, huzur nedir bilmezler, sükûnet ve karara ermezler...


Ne var ki Kur’an’ın ifadesi, icaz dolu açıklaması bu misali bu tarzda sunmuyor. Bilâkis onu hareket dolu canlı bir manzara halinde tasvir ediyor. Bu manzarada hareketler şiddetli, işaretler parlak, izler apaçık, duygular aydınlık halde... Pratik hayatın bütün duygularını ihtiva ettiği gibi ifadei celîlede ilhamlarla dolu tesirlerde bir yandan yer almaktadır :

175 — Onlara, şeytanın peşine taktığı ve kendisine verdiğimiz âyetlerden sıyrılarak azgınlardan olan kişinin hadisesini anlat

176 — Dileseydik, onu âyetlerimizle üstün kılardık; fakat o, dünyaya meyletti ve hevesine uydu. Durumu, üstüne varsan da, kendi haline bıraksan da, dilini sarkıtıp soluyan köpeğin durumu gibidir. İşte âyetlerimizi yalan sayan kimselerin durumu böyledir■ ' Sen onlara bu kıssayı anlat, belki üzerinde düşünürler.

177 — Âyetlerimizi yalanlayarak sırf kendilerine zulm etmekte olanlar güruhunun hali ne kötüdür!

178 — Allah kime hidâyet ederse o doğru yolu bulmuştur. Kimi de saptırırsa onlar en büyük zarara uğrayanların ta kendileridir.

Gerçekten bu sahne son derece hayretengîz bir sulmedlı Mil

dilin ana kaynaklarına dair son derece yeni ve ciddi dır, '•

tasvirler getirmektedir. Bir insan ki Allah ona âyetlerini veilyni kendi keremiyle donatıyor, ilmiyle hilafet balışedlyui llld.ıycl ve yücelmenin bütün yollarını, en mükemmel fırsatlarını • • m m ılı san ediyor... Fakat o işte görüyorsunuz ya bütün hunim ıkın <uv rılıyor, hepsini tamamen atıyor tıpkı etinin üzeri im geçlıllınlf pa muk parçaları gibi âyetlerden sıyrılıp çıkıyor. Şiddetle çıı |nıım .d ve meşakkatle atıyor onları üzerinden. İnsan üzerine geçirilmiş blı deriden sıyrılıp çıkmak gibi birşey... İnsan bünyem Allaha lıımı duygusuyla dolu değil mi? Tıpkı insan bünyesine geçirilen blı de ri gibi sarmış değil mi onu?... İşte görüyorsunuz yu, n Allalı'ıı Ayetlerinden sıyrılıyor, kendisini koruyan örtüden çıkıyor, üzerin de bünyesini muhafaza eden zırhı atıyor, heva ve heveslerin peşi ne koşmak için hidayet yolundan sapıyor, aydınlık ufuklardan dİ! şüyor da, çamurlara sıvanıyor, yapışıyor... Ve artık şeyhinin bl oyuncağı durumuna geçiyor. Bir daha hiçbir koruyucu konunu yor onu... Hiçbir muhafız beklemiyor kendisini. Şeytanı izliyi şeytanın peşine gidiyor ve onun sözlerine uyuyor... Somu bu d bakıyoruz ki biz işte bir sahne ile karşı karşıya gelmiş bulıinuy